ای سیویل مرجع مطالب عمرانی

سقف تیرچه بلوک:

سقف تیرچه بلوک یکی از انواع بسیار رایج سقف در ایران می باشد که امروزه در بسیاری از پروژه های ساختمانی کوچک و متوسط مورد استفاده قرار می گیرد.

در این مقاله با شما همراه خواهیم بود تا شما را با سقف تیرچه بلوک بیشتر آشنا نماییم.

همچنین قبل از مطالعه این مقاله توصیه می شود مقاله راهنمای جامع انتخاب انواع سقف های رایج ساختمانی در ایران را مطالعه نمایید.

 

 

نگاهی به تاریخچه سقف تیرچه بلوک:

سقف طاق ضربی در ایران بسیار رایج  بوده است و ساختمان های قدیمی بیشتر با این نوع سقف ساخته می شده اند.

امّا پس از مطالعات مهندسی و بررسی کارشناسان از زلزله های مخرب بسیاری از مهندسان به این نتیجه رسیداند که سقف طاق ضربی در هنگام زلزله فاقد عملکرد مناسب می باشد.

به همین علّت به مرور زمان استفاده از این نوع سقف منسوخ گردید و این نوع سقف جای خود را به سقف تیرچه بلوک داد.

در ابتدا یکی از ایرادات سقف تیرچه بلوک آن بود که به علت استفاده از بلوک سیمانی وزن آن بسیار سنگین بود .

استفاده از بلوک سفالی نیز معمولاً هزینه بر بود.

پس از استفاده از یونولیت به جای بلوک های سیمانی و سفالی  ایرادات ذکر شده رفع کردید.

امّا ایراد اصلی یونولیت ایجاد دود بسیار غلیط در هنگام آتش سوزی بود.

با ورود فوم های نسوز این ایراد هم رفع گردید و استفاده از این نوع سقف را برای بسیاری از پروژه ها مقرون به صرفه نمود.

سقف تیرچه بلوک:

نام دیگر سقف تیرچه بلوک سقف تیرچه دال می باشد.

سقف تیرچه بلوک جزء دال های یک طرفه به حساب می آید.

اجزای تشکیل دهنده سقف تیرچه بلوک عبارت اند از:

• تیرچه
• بلوک
• بتن  بالا یا درجا که در بالای سقف قرار می‌گیرد

بتن فوق الذکر در بالای سقف قرار می‌گیرد و باعث اتصال تیرچه‌ها می‌شود که این امر باعث یکپارچه کار کردن اجزا می‌شود.

همچنین بتن به کار رفته  در قسمت فشاری سقف قرار می‌گیرد.

جنس بلوک مورد استفاده در سقف تیرچه دال می تواند یکی از موارد ذیل باشد:

• بلوک سیمانی
• بلوک سفالی
• یونولیت(بلوک پلی استایرن)

استفاده از بلوک های سیمانی باعث افزایش وزن سازه می شود.

همان طور که در تاریخچه این سقف آوردیم امروزه بیشتر از یونولیت در این نوع سقف استفاده می شود.

همچنین از این نوع سقف در ساخت ساختمان های اسکلت فلزی ، اسکلت بتنی و ساختمان های بنایی می توان استفاده نمود.

در این جا برای شما یک ویدیو از اجرای سقف تیرچه بلوک را قرار می دهیم تا بتوانید با اجرای این سقف آشنا شوید.

 

مزایا و معایب سقف تیرچه بلوک:

عمده مزایای سقف تیرچه دال عبارت اند از:

• مقاوم بودن در برابر نیروی جانبی به دلیل ایجاد یک دیافراگم صلب.
• توزیع بهتر بار و جلوگیری از لرزش
• عایق بودن حرارتی و صوتی سقف به علت توخالی بودن بلوک ها
• مصرف نسبتاً کم فولاد یا آرماتور در مقایسه با میزان باربری
• صرفه جویی در مصرف بتن به دلیل حذف بتن در ناحیه کششی و جایگزینی بلوک به جای آن
• صرفه جویی در قالب زیر سقف در مقایسه با دال بتنی
• کاهش نیروی انسانی لازم به علت تولید تیرچه و بلوک در کارخانه

با توجه به مزایای فوق الذکر این سقف دارای ایراداتی نیز می باشد که این ایرادات عبارت اند از:

• حداکثر دهانه ای که می توان با سقف تیرچه بلوک پوشش داد 8 متر است.همچنین برای دهانه های 7 الی 8 متر تیرچه باید به صورت مضاعف یا  تیرچه دوبل استفاده شود.
• در مقایسه با سقف های دال بتنی و کامپوزیت صلبیت کافی نداشته.
• در مکان هایی که  سقف حالت مثلثی و قوسی هست اجرا ی این سقف با محدودیت همراه می باشد.
• امکان شکستن پاشنه تیرچه تحت ضرباتی وجود دارد.

تیرچه:

تیرچه خرپایی ساخته شده از خرپای فولادی و پاشنه بتنی می باشد.

اجزاء تشکیل دهنده خرپای تیرچه عبارتند از :

• میلگرد بالا
• میلگرد مارپیچ یا عرضی
•  میلگرد‌های کششی پاشنه

میلگردهای بالا، عضو بالای خرپا بوده و قطر آن نباید کمتر از 6 میلیمتر، و بیشتر از 12 میلیمتر باشد.

عموماً توصیه می‌شود از میلگرد 10 یا 12 آجدار استفاده شود.

میلگرد عرضی عضو مورب خرپا را تشکیل می‌دهد و نیروهای برش سقف را تحمل می‌کند

زاویه میلگرد‌های عرضی با میلگرد‌های کششی پایین، 30الی 45 درجه می‌باشد.

قطر میلگرد‌های عرضی نیز بین 5 تا 10میلیمتری می‌باشد و حداکثر فاصله میلگرد‌های عرضی از یکدیگر 20 سانتیمتر می‌باشد.

میلگرد‌های کششی پایین نیز ممان‌های مثبت وسط دهانه را تحمل می‌کنند.

حداقل تعداد میلگردهای پایین که سرتاسر طول تیرچه را طی می‌نماید 2 عدداست و قطر آنها باید بین 8 تا 16 میلیمتر باشد.

اگر ضخامت بین پاشنه تیرچه 5/5 سانتیمتر یا بیشتر باشد، می‌توان از میلگردهای نمره 18 و 20 نیز استفاده نمود.

در صورتی که در محاسبات انجام شده بر اساس بارهای وارده و طول تیرچه نیاز به فولاد بیشتری در پاشنه باشد، می‌توان تعداد میلگردهای پاشنه را اضافه نمود.

حداقل فاصله میلگردهای کششی از یکدیگر باید 5 میلیمتر بیشتر از قطر بزرگترین دانه بتن مصرفی باشد.

برای اینکه چسبندگی بهتری بین بتن و فولاد ایجاد شود، باید تمام میلگردها به صورت آجدار استفاده شود.

تیرچه هایی که عموماً در سقف تیرچه بلوک مورد استفاده قرار می گیرند عبارت اند از:

• تیرچه های بدون فندوله
• تیرچه های فندوله دار

در تیرچه های فندوله دار قالب پاشنه به صورت سفالی همراه تیرچه مصرف می شود.

نمونه ای از تیرچه فندوله دار که امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

این تیرچه در مواردی که هوا سرد باشد و قالب به پاشنه می چسبد،مورد استفاده قرار می گیرد.

در تیرچه های بدون فندوله پاشنه تیرچه در یک قالب فلزی(ناودانی نمره 14) ریخته می شود.

برای تامین تکیه‌گاه بلوک، بتن پاشنه باید صاف ریخته شود و حداقل پهنای بتن پاشنه 10 سانتیمتر و حداکثر 16 سانتیمتر می‌باشد.

ضخامت بتن پاشنه 5/4 تا 5/5 سانتیمتر می‌باشد و باید به اندازه‌ای باشد که کلیه میلگردهای کششی در بتن آن غوطه ور باشند.

بتن پاشنه باید ریزدانه بوده و عیار آن 400 الی 500 کیلوگرم سیمان در متر مکعب بتن باشد.

بلوک:

بلوک ها در سقف تیرچه بلوک عموماً نقش پرکننده داشته و در استحکام و مقاومت آن تاثیری ندارد.

هرچند حین نصب و عبور و مرور کارگران می بایستی از استحکام کافی برخوردار باشند.

بلوک‌ها علاوه بر پرکنندگی فضای خالی در حکم قالب بتن پوشش نیز هستند.

قسمت زیرین بلوک، برای تامین سطحی مسطح به منظور انجام نازک کاری کاربرد دارد.

خاصیت مکندگی بلوک نباید بیشتر از 20% و کمتر از 13% باشد.

اگر قدرت جذب آب بلوک  از 20% بیشتر باشد، بلوک کلیه رطوبت گچ و خاک را مکیده و باعث پوک شدن آن می‌شود.

و  همچنین اگر از 13% کمتر باشد در این صورت چسبندگی ملات گچ و خاک به آن کم می‌شود و امکان طبله کردن وجود دارد.

بلوک سیمانی:

این نوع بلوک نسبت به سایر انواع بلوک سنگین می باشد.

وزن این بلوک ها چیزی در حدود 15 الی 20 کیلوگرم می باشد.

به علت سنگین بودن این نوع بلوک ها امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرند.

البته برای سبکی می توان از پوکه معدنی در طرح اختلاط بلوک بهره جست.

بلوک سفالی:

بلوک سفالی از جنس رس می باشند که پس از عمل آوری در کوره پخته می شود.

این بلوک ها نسبت به بلوک های سیمانی سبک تر می باشند.

وزن این بلوک ها چیزی در حدود 7 الی 10 کیلوگرم می باشد.

بلوک‌های سفالی باید عاری از ترک و دانه‌های آهکی باشند و رنگ آنها یکنواخت بوده و به طور یکسان پخته شده باشند.

سطوح بلوک سفالی باید صاف و عاری از انحناء و خمیدگی و دارای لبه‌های تیز و مستقیم بوده و بافت ریز و متراکم داشته باشد.

سطح خارجی بلوک به منظور ایجاد چسبندگی لازم به بتن بالایی و همچنین به نازک کاری زیر سقف شیاردار است.

یونولیت(بلوک پلی استایرن):

از مزایایی استفاده از این نوع بلوک می توان به موارد زیر اشاره نمود:

الف: کاهش وزن سقف در حدود صد کیلوگرم بر متر مربع .

ب:افزایش سرعت اجرا.

باید توجه نمود استفاده از پلی استایرن با دانسیته پایین و غیر استاندار مجاز نمی باشد.

همچنین در سقف تیرچه بلوک باید از یونولیت هایی استفاده نمود که در مقابل آتش سوزی مقاوم می باشند.

کند سوز و یا نسوز بودن یونولیت را می توانید با بهره گیری از تست شعله در کارگاه بررسی کنید.

بتن رویه:

در بتن رویه باید به نکات زیر توجه شود:

الف:ضخامت بتن رویه نباید کمتر از پنج سانتی متر یا یک دوازدهم فاصله محور به محور تیرچه ها کمتر اختیار گردد.

ب:فاصله تیرچه ها نباید از هفتاد و پنج سانتی متر بیشتر شود.

ج:دانه بندی بتن رویه باید ریزدانه باشد و طبق آیین نامه قطر بادامی نباید از 25 میلیمتر بیشتر اختیار گردد.

د:قبل بتن ریزی روی بلوک ها آب پاشی صورت بگیرد.

مراحل گوناگون اجرای سقف تیرچه بلوک:

در این قسمت شما را با مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک بیشتر آشنا می کنیم.

1-کار گذاشتن تیرچه ها:

در این مرحله تیرچه ها باید در فواصل مشخص و از پیش تعیین شده(معمولاً پنجاه سانتی متر) در کنار هم قرار بگیرند.

در ساختمان هایی با اسکلت فلزی نشیمن تیرچه ها یا روی بال تیرهای اصلی قرار می گیردو یا این که روی نبشی هایی که به جان تیر جوش شده اند گذاشته می شود.

برای سفارش تیرچه در ساختمان های فلزی همیشه سعی می شود طول دهانه پنج سانتی متر اضافی در نظر گرفته شودوسپس در محل کارگاه برش می شود.

علت این امر ناشاقول بودن ستون ها و تعیین دقیق فاصله ها می باشد.

در ساختمان‌های بنایی اگر بخواهیم از سقف تیرچه بلوک استفاده کنیم باید حتماً روی دیوار باربر شناژ افقی اجرا کنیم.

پهنای این شناژ مساوی پهنای دیوار و بلندی آن چیزی در حدود 35 تا 40 سانتی‌متر می باشد و باید حداقل به 4 میلگرد 12 تا 14 مجهز شود.

اجرای سقف تیرچه بلوک در ساختمان‌های بتنی  از آنجا که ممکن می باشد ارتفاع پلی که سقف به آن منتهی می‌شود بلندتر از سقف باشد بهتر است این اختلاف ارتفاع را در کنار پل به وسیله? بتن با زاویه? 45 درجه پر نماییم و همچنین بقیه? سطح را با بتن سبک یا پوکه هم سطح بکنیم.

طول کنسول بتنی باید1 بر 4 طول سقفی باشد که کنسول به آن متکی است.

سر تیرچه‌های کنسول می بایستی حدود چند سانتی‌متر بالاتر رگلاژ شود.

آهن ممان منفی در روی کنسول باید به وسیله?  مهندس محاسب تعیین گردد.

چرا که کلیه بار کنسول به وسیله همین آهن‌ها تحمل می‌شود و باید در حدود 5/2 تا 3 برابر طول کنسول در سقف ریشه داشته باشد.

در  هنگام رگلاژ تیرچه می بایستی کمر تیرچه‌ها حدود 2 تا 3 سانتی‌متر از 2 سر آن بلندتر باشد تا پس از بتن ریزی و قالب برداری اگر قرار است افت کند مسطح شود.

2-تکیه گاهای موقت یا شمع ها:

تا زمانی که بتن رویه سفت نشده است حتماً باید سقف تیرچه بلوک به وسیله ی شمع های چوبی و یا فلزی نگه داری بشود.

مزایا و معایب شمع های چوبی عبارت است از:

• شمع های چوبی ارزان قیمت می باشند.
• تنها برای ارتفاع مشخصی کاربرد دارند.

مزایا و معایب شمع های فلزی عبارت اند از:

• قیمت آن نسبت به شمع  چوبی بیشتر می باشد.
• برای ارتفاع های گوناگون کاربردی می باشد.
• به صورت مستمر قابل استفاده بوده.

نمایی از شمع های فلزی را در تصویر فوق مشاهده می نمایید.

3-کار گذاشتن سقف کاذب:

در صورتی که سقف تیرچه بلوک دارای سقف کاذب باشد بایستی قبل از بتن ریزی میلگردهایی به شکل L به عنوان آویز از سوراخ بلوک ها عبور داده شود.

لازم به ذکر است برای سقف کاذب بهتر می باشد از میلگرد شاخه ای استفاده شود.

4-کار گذاشتن میلگرد کلاف:

جهت آن که در دهانه های بزرگ تیرچه به صورت تکی عمل نکند و همچنین به دلیل حفظ یکپارچگی سقف از کلاف عرضی استفاده می شود.

5-کار گذاشتن میلگرد منفی در سقف تیرچه بلوک:

در طراحی تیرچه باید به دو نکته توجه نمود  که آن دو نکته عبارت اند از:

• اتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی مفصلی در نظر گرفته شود.
• اتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی گیر دار در نظر گرفته شود.

اگر اتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی مفصلی باشد آرماتور به عنوان آرماتور دوخت حساب می شود و میلگرد 8 الی 12 کافی می باشد.

در صورتی که تیرچه به مقدار 15 سانتی متر در داخل تیر بتنی قرار گیرد آرماتور دوخت لازم نیست.

اگر اتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی گیر دار در نظر گرفته شود در این حالت نیاز به طراحی آرماتور ممان منفی می باشد.

حداقل طول آرماتور ممان منفی برابر 1/5 طول دهانه خواهد بود.

6-کار گذاشتن میلگرد های افت حرارت و توزیع بار:

سقف های تیرچه بلوک به مرور زمان افت کرده و ترک هایی در سقف مشاهده می شود.

به منظور کاهش این مشکل با آماده شدن سقف پیش از بتن ریزی از آرماتورهایی به قطر 6 یا حداقل 8  سانتی متر در امتداد طول تیرچه به فاصله مرکز بلوک ها 50 سانتی متر و در جهت عمود بر تیرچه ها به فاصله 30 سانتی متر آرماتورهایی به عنوان آرماتورهای افت و حرارت نصب می شود.

 

در نهایت از شما دعوت میکنیم که یک ویدیو دیگر از نحوه اجرا سقف تیرچه بلوک را مشاهده کنید: